در سال ۱۹۵۷ فرانسز الن بهتازگی مدرک فوق لیسانس خود را در رشته ریاضی از دانشگاه میشیگان دریافت کرده بود و قصد داشت به کار خود بهعنوان معلم ریاضی دبیرستانی کوچک در حومه نیویورک ادامه دهد. اما مشکلات مالی این امر را برای الن مشکل ميكرد. وی سه سال قبل لیسانس خود را از دانشگاه آلبنی دریافت کرده و پس از آن وقت خود را با تدریس که بالاترین عشقش در زندگی بود، میگذراند. با این حال بدهیهای مالی ناشی از دانشگاه باعث میشد تا الن قبل از هر کاری به فکر راهی برای کسب درآمد باشد. درهمین زمان بود که شرکت آی بی ام به کمپ دانشگاه آمد و شروع به ثبتنام از دانشجویان كرد. الن نیز فرصت را مناسب دید و برای کار در آی بی ام ثبت نام كرد. در نهايت، همان سال وی بهعنوان مدرس فورترن برای دانشمندان آی بی ام وارد این شرکت شد. با وجود اینکه حضور در آی بی ام در آن زمان برای هر فردي یک موفقیت شغلی مهم بهشمار ميآمد، الن با خود عهد کرد تا به محض جمعکردن پول کافی برای پرداخت بدهیهایش به سرعت به کار اصلی خود، یعنی تدریس بازگردد. زندگی پر از حادثههای مثبت و منفی است و به يقين الن نیز این موضوع را با تمام وجود درک کرده است. زیرا حضوری که قرار بود چند ماه بیشتر طول نکشد، به یک دوره غرور آفرین ۴۵ ساله تبدیل شد. الن در سال ۲۰۰۲ از آی بی ام بازنشسته شد.
فرانسز الن متولد ۱۹۳۲ در ایالات نیویورک است. وی دوران کودکیاش را در مزرعهای دور افتاده سپریکرد. الن درباره این دوران میگوید: «این همان زمانی بود که هنوز کامپیوترها وارد زندگی ما نشده بود. ما در محل زندگی خود برق، سیستم حرارتمرکزی یا آب لولهکشی نداشتیم. درکل زندگی با پیش فرضهای معدود و بهصورت محدودی پیش میرفت. شاید همین عوامل باعث ميشد تا من همواره علاقهمندی خاصی برای حل مسائل در خود احساس کنم» همانطور که در بالا ذکر شد، وی تقریباً به شیوهای ناخواسته وارد سیستم آی بی ام شد. اما در طول سالهای بعد وی به کار در بخش تحقیقات آی بی ام علاقهمند شد، زیرا درواقع انجام دادن ریاضیات بهاندازه درس دادن آن لذت بخش بود.
نکته جالب توجه درباره ساختار سازمانی آی بی ام در زمان ورود الن این بود که آنها برخلاف تصور پیش فرض بسیاری از تعداد کارمندان زن بسیاری سود میبردند. الن به یاد میآورد که سه تن از چهار co-manager آی بی ام در آن زمان زن بودند. البته، خود او نیز دلایلی را برای این حقیقت ذکر میكند. درواقع، در سالهای نخست مطرحشدن کامپیوترها زنان در این حوزه نقشی کلیدی ایفا میکردند. سیستمهای شکستن کد تورینگ در زمان جنگ جهانی دوم توسط خانمهایی برنامهنویسی میشد که خود تورینگ آنها را آموزش داده بود. با کمی اغماض میتوان گفت، برنامهنویسی در سالهای آغازین خود اساساً شغلی زنانه محسوب میشد. الن میگوید: دوران جالبی بود. درواقع آن زمان هنوز چیزی به نام علوم کامپیوتر ایجاد نشده بود. این باعث میشد تا ما آزادی بیشتری برای فکرکردن روی روشهای مختلف داشته باشیم. اطلاعات اندک ما درباره حوزه کامپیوترها سبب میشد تا بتوانیم روشهای مختلفی را برای حل مسائل گوناگون امتحان كنيم. امروز وضعیت متفاوت است. دانش ما در حوزه کامپیوتر بسیار بالا رفته و بسیاری از روشها از همان ابتداي کار کنار گذاشته میشوند. امروز شما نیاز دارید تا بیشتر بدانید؛ این درواقع همان روندی بود که با شروع دهه ۶۰ میلادی زنان را از حوزه کامپیوتر دورتر کرد. با آغاز این دهه کامپیوتر آرام آرام به حوزهای جدی و علمی تبدیل شد که موفقیت در آنها نیازمند داشتن اطلاعات و دانش علمی مناسب بود. این موضوع باعث میشد تا سیاست استخدامی شركتهاي کامپیوتری مانند آی بی ام نیز دچار تغییر شود. امتحانهای ورودی دشوارتر شد و متقاضیان باید از دانش بیشتری نسبتبه علوم ریاضی و مسائل کامپیوتری برخوردار میبودند. این باعث شد تا نسبت مردان در محیط کار رو به افزایش رود. الن به یاد میآورد با شروع دهه ۶۰ افت چشمگیری در نسبت زنان در محیط کار به وجود آمد. بهیکباره دقت کردم، وقتی وارد یک اتاق شلوغ در آی بی ام میشوم، به ندرت زنی به چشم میخورد. البته، من در آن زمان خیلی روی این موضوع حساس نبودم. اما با گذشت زمان این مشکل برایم مهم و مهمتر شد، الن اعتقاد دارد که در حال حاضر نسبت تعداد زنانی که وارد حوزه کامپیوتر میشوند، از آن زمان نیز کمتر است. به نظر وی زنانی که در ریاضیات یا علوم توانمند هستند بیشتر به سراغ حوزههایی مانند زیست و پزشکی میروند، زیرا از نظر اجتماعی وجهه بهتری داشته و مقبولتر است.
با گذشت زمان الن در ساختار اداری آی بی ام رشد كرد. کارهای او در زمینه کامپایلرها و بهینه سازی کدها باعث شد تا پیشرفتهای قابل ملاحظهای در توسعه کامپایلرهای نوین به وجودآید. البته، این تلاشها باعث شد تا زمینه برای پیشرفتهای تکنولوژیک در زمینه دیگری نیز ایجاد شود. الن در اوایل دهه ۸۰ گروهی را به صورت خاص برای کار روی تولید کامپایلرهای متناسب با ماشینهای موازی در آیبیام ایجادكرد. این پروژه با نام PTRAN (سرنام Parallel Translation) در زمان خود یکی از قویترین گروههایی بود که در سرتاسر دنیا روی موضوع موازی سازی برنامهها کارمیکرد. کارهای پیشین الن در زمینه زبانهای برنامهنویسی سطح بالا و بهینهسازی کد توانست بر پیشرفت این گروه اثر قابل توجهی گذارد. درواقع مواردی مانند گراف وابستگی برنامهها و متد ساختار نخست که توسط بسیاری از کامپایلرهای امروز مورداستفاده قرار میگیرند، در آن زمان ابداع شدند. کارهای وی و گروهش در آی بی ام باعث شد تا برنامهها بتوانند بهشکل بهینهتر روی چند پردازنده اجرا شوند و این آغاز استفاده گسترده از ماشینهایموازی در صنعت و علم بود. کاربردهایی مانند پیشبینی وضع هوا، تحقیق درباره گرمشدن زمین و تطابق DNAها مدیون ایجاد چنین تواناییهایی برای ماشینهای موازی هستند. درواقع همین، پیشرفتها بود که توانست جایزه تورینگ را برای خانم الن به ارمغان آورد. جایزهای که چیزی معادل نوبل در دنیای کامپیوتر به شمار ميآيد. فرانسز الن نخستين زنی است که در طول تاریخ جایزه تورینگ را دریافت كرد. بسیاری پس از دریافت جایزه توسط وی در سال ۲۰۰۶ به این نکته اشاره كرد که دیگر زمان آن است که ماشینهای موازی و کامپایلرهای مخصوصشان به دلیل نقش اساسیشان در دنیای امروز جایزهای را به خود اختصاص دهند.
اما این نخستين افتخار الن نبود. درسال ۱۹۸۹ وی بهعنوان IBM Fellow که بالاترین رده فنی در آی بی ام است انتخاب شد و در آن زمان نیز نخستين زنی بود که این مقام را کسب میكرد. وی همچنین مدت زمانی را به همکاری با NSA (آژانس امنیت ملی ایالات متحده) برای شکستن کد در زمان جنگ سرد گذرانده است که از جمله مأموریتهای کاملاً محرمانه این سازمان به شمار ميآيد. حتی خود الن نیز از کاربرد کارهایی که برای NSA انجام داد، اطلاعی ندارد.
کوهنوردی و مطالعه درباره با مسائل مرتبط با محیطزیست از جمله سرگرمیهای خانم الن بهشمار ميرود، وی همچنین سعی میکند تا حد توان زبانهای برنامه نویسی مدرن را نیز دنبال كند. بهعنوانمثال، او عمیقاً شیفته جاوا شده است و درباره آن میگوید: «با مشاهده پیشرفت امروز زبانهای برنامه نویسی شگفتزده میشود. جاوا فوقالعاده است. درواقع، این همان پارادایمی است که با فرصتهای محاسباتی مرتبط با شبکهها که در حال حاضر بسیار فراگیر است، کاملاً منطبق است.» وی جایزه صد هزار دلاری تورینگ خود را صرف پیشرفت تحصیلات کامپیوتر در سراسر دنیا و بهخصوص برای دختران جوان خواهد كرد: بسیاری از مردم در اقصی نقاط دنیا توانایی پرداخت هزینه دانشگاه را ندارند. هزینههایی که شاید برای ما خیلی زیاد نباشد، اما بهطور نسبی در آن منطقه خاص نجومی به شمار ميرود.
امروز، فرانسز الن میتواند به خود مفتخر باشد. زیرا توانسته بزرگترین افتخارهاي ممکن را در یک حوزه مردانه درو کند. چیزهایی که بسیاری از فعالان مرد این حوزه با آرزوی کسب آنها زندگی خود را ادامه میدهند. سؤال اصلی این است که آیا نسل خانمهای جوانی که بهسمت حوزهکامپیوتر کشیده میشوند، ادامه خواهد داشت؟ آیا میتوانیم امیدوار باشیم که فرانسز النهای دیگری را در آینده به چشم ببینیم. البته تمام اینها بهشرایط پیشرفت جامعه به اینکه آیا آنها بابت دانشگاه رفتنش پولی بدهکار هستند یا خیربستگي دارد.
|